Co to jest zarządzanie wersjami oprogramowania (software versioning)?

Dlaczego wersjonowanie jest ważne?

W procesie tworzenia oprogramowania nieustannie wprowadzane są zmiany – dodawane są nowe funkcje, naprawiane błędy, poprawiana jest wydajność. Bez systematycznego wersjonowania, śledzenie tych zmian, zarządzanie różnymi wariantami oprogramowania (np. wersją stabilną i rozwojową) oraz komunikowanie, która wersja jest aktualnie używana lub testowana, byłoby niezwykle chaotyczne i podatne na błędy. Wersjonowanie wprowadza porządek i umożliwia:

• Śledzenie historii zmian: Każda wersja reprezentuje określony stan rozwoju oprogramowania, co pozwala na łatwe prześledzenie historii wprowadzonych modyfikacji.
• Identyfikację wydań: Unikalny numer wersji jednoznacznie identyfikuje konkretne wydanie oprogramowania.
• Zarządzanie zależnościami: Wiele komponentów oprogramowania (np. biblioteki) zależy od konkretnych wersji innych komponentów. Wersjonowanie pozwala precyzyjnie określić te zależności.
• Komunikację: Ułatwia komunikację na temat konkretnych wersji (np. „zgłoszony błąd dotyczy wersji 1.2.3”, „najnowsza stabilna wersja to 2.0.0”).
• Wsparcie i utrzymanie: Umożliwia świadczenie wsparcia dla konkretnych wersji używanych przez klientów.
• Zarządzanie procesem wydawniczym: Stanowi podstawę procesu zarządzania wydaniami (release management).

Popularne schematy wersjonowania

Istnieje kilka popularnych schematów (konwencji) nadawania numerów wersji:

• Wersjonowanie semantyczne (Semantic Versioning – SemVer): Bardzo popularny standard (np. 2.1.0), w którym numer wersji składa się z trzech części: MAJOR.MINOR.PATCH.

— MAJOR: Zwiększany przy wprowadzaniu zmian niekompatybilnych wstecz (breaking changes).

— MINOR: Zwiększany przy dodawaniu nowej funkcjonalności w sposób kompatybilny wstecz.

— PATCH: Zwiększany przy wprowadzaniu poprawek błędów kompatybilnych wstecz. SemVer pozwala na łatwe zrozumienie charakteru zmian między wersjami i zarządzanie zależnościami.

• Wersjonowanie oparte na dacie: Numer wersji zawiera datę wydania (np. YYYY.MM.DD lub YYYYMMDD). Często stosowane np. w systemach operacyjnych (Ubuntu) lub niektórych aplikacjach.
• Numeracja sekwencyjna: Proste nadawanie kolejnych numerów (np. 1, 2, 3…) lub numerów buildów. Mniej informatywne niż SemVer.
• Nazwy kodowe: Czasami wersjom nadaje się dodatkowo nazwy kodowe (np. Windows XP, macOS Mojave), często w celach marketingowych.

Wersjonowanie a systemy kontroli wersji (VCS)

Zarządzanie wersjami oprogramowania jest ściśle powiązane z użyciem systemów kontroli wersji (VCS), takich jak Git. VCS pozwala na śledzenie każdej zmiany w kodzie źródłowym i oznaczanie (tagowanie) konkretnych punktów w historii jako oficjalne wersje. Numer wersji jest zazwyczaj przypisywany do konkretnego tagu w repozytorium kodu.

Gdzie stosuje się wersjonowanie?

Wersjonowanie jest stosowane praktycznie wszędzie w świecie oprogramowania: w systemach operacyjnych, aplikacjach desktopowych i mobilnych, aplikacjach webowych (zarówno backend, jak i frontend), bibliotekach, frameworkach, interfejsach API oraz w wewnętrznych komponentach systemów.

Podsumowanie

Zarządzanie wersjami oprogramowania jest fundamentalną praktyką inżynierską, która wprowadza porządek i umożliwia efektywne zarządzanie ewolucją oprogramowania. Stosowanie spójnego schematu wersjonowania, takiego jak Semantic Versioning, ułatwia śledzenie zmian, zarządzanie zależnościami i komunikację na temat kolejnych wydań produktu software’owego.